ΠΕΡΙ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΕΡΙ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ και
….ΑΛΛΩΝ ΜΥΘΩΝ:
Τον τελευταίο καιρό πολύ κουβέντα άρχισε να γίνεται στη χώρα μας για την εφαρμογή και την δράση της ‘πράσινης ανάπτυξης’ ως κινητήριος μοχλός στην παραπαίουσα οικονομία μας ώστε μια κάποια διευκρίνιση και αποσαφήνιση των σημασιών και των όρων θεωρείται επίκαιρη και απαραίτητη. Κατ΄ αρχήν ο ίδιος ο όρος, έτσι όπως διαχέεται στην κοινωνία, μέσα από τα κανάλια και τις εφημερίδες εμπεριέχει αντιφατικότητα. Ο όρος ‘ανάπτυξη’ είναι θεσμικός και πρωτογενής για την έννοια του καπιταλισμού, έτσι όπως εδραιώθηκε σαν παγκόσμιο σύστημα τον περασμένο αιώνα, απαραίτητος για την αύξηση της βιομηχανίας και την συσσώρευση κεφαλαίου στις τράπεζες, ενώ η αληθινή ουσία της ‘πράσινης-οικολογικής’ συνιστώσας δημιουργήθηκε από την ανάγκη υπέρβασης και αλλαγής των καπιταλιστικών παραγωγικών σχέσεων, σαν αντίδραση στις αναπτυξιακές τάσεις του συστήματος, μέσα από τα οικολογικά κινήματα (Πράσινοι κ.α) και τις ΜΚΟ. Τα δυο τους δεν ταιριάζουν για να αποτελέσουν μια έννοια με μονοσήμαντη ορολογία και θετικό σκοπό. Τουλάχιστον στον τομέα των λογικών σχέσεων…. (Εκτός αν εκφύονται μόνο σαν κενή πολιτική συνθηματολογία ενός κόμματος που θέλει να αυτοαποκαλείται «σοσιαλιστικό» στην καθ’ υμάς ‘μπανανία’, οπότε δεν έχουν νόημα και ουσία..).
Υπάρχει και ο πιο δόκιμος και δοκιμασμένος, προγενέστερος όρος της ‘βιώσιμης ανάπτυξης’ που αναλώνεται σε κάθε περιβαλλοντική αντιμετώπιση της αγοράς εδώ και πολλές δεκαετίες. Αυτός σε θεωρητικό επίπεδο τουλάχιστον, -γιατί στην πράξη ποτέ δεν εφαρμόστηκε όπως θα έπρεπε-, υποθάλπει μια ελπίδα για τον ανώδυνο και ασφαλή σχεδιασμό των έργων τεχνικής και κοινωνικής υποδομής στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής των πολιτών. Μια ελπίδα που διαχρονικά διαψεύδεται από τον τρόπο εφαρμογής της κοινωνικής (=καπιταλιστικής) εξέλιξης. Ο καταμερισμός εργασίας είτε σε ‘βιώσιμη’ είτε σε μη ‘βιώσιμη’ ανάπτυξη παραμένει ο ίδιος και οδηγεί σε ανισότητες και ταξικές διαφορές.
Στην Ελλάδα πάλι επικρατούν ορισμένες ιδιαιτερότητες που κάνουν τα πράγματα δυσκολότερα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Κατ΄ αρχάς είμαστε χώρα που περισσότερο καταναλώνουμε ανάπτυξη και δεν παράγουμε ποτέ…. Επίσης κάθε έργο υποδομής έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις που διαχέονται σε διαφορετικά αντικείμενα και τεχνικές σχεδιασμού οπότε είναι φανερό ότι μια σωστή αντιμετώπισή προ’υ’ποθέτει διεπιστημονική προσέγγιση (ολοκληρωμένο σχεδιασμό). Μια τέτοια προσέγγιση πραγματοποιείται όταν οι περιβαλλοντικές παράμετροι αποτελούν συστατικό στοιχείο του έργου και όχι συμπληρωματική διαδικασία. Στη χώρα μας όμως επικρατεί η λογική της ‘εργολαβίας’, που σημαίνει ότι κάνω το έργο για σένα στο μικρότερο δυνατό κόστος ώστε να κερδίσουμε και οι δύο (π.χ. αντιπαροχή κ.α.). Ετσι δεν υπάρχει περιθώριο να ‘κερδίσουν’ το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι. Αυτή η νοοτροπία είναι εμποτισμένη στον κοινωνικό ιστό, ακόμα και σε επίπεδο μελέτης έτσι ώστε το πολύπλοκο σύστημα των σχέσεων της αγοράς με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους να καταντάει γραφειοκρατικό, στατικό και τελικά ανέφικτο στην υλοποίησή του. Παράδειγμα η δυσκαμψία του Νομοθετικού πλαισίου για την εφαρμογή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενεργείας. Δεν μπορείς μιλάς και να νομοθετείς για εναλλακτικές μορφές ηλεκτρικής ενέργειας (Αιολική, Φωτοβολτα’ι’κά κ.α.) και η Δ.Ε.Η. να εξακολουθεί να έχει το μονοπώλιο στην παραγωγή ρεύματος και να μην καταργείται το αίσχος της περιοχής Πτολεμα’ί’δας με την συνεχόμενη παραγωγή λιγνίτη….
Επίσης στη χώρα μας ποτέ δεν προσεγγίζονται οι γενικοί στόχοι των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών παρά μόνο οι επιμέρους ειδικοί, ανάλογα με το κάθε έργο (σχ. 1). Ακόμα και ο μόνος γενικός στόχος που λαμβάνεται υπ όψιν, ο οικονομικός, παραπαίει ανάμεσα στα γραφειοκρατικά γρανάζια του δημοσίου τομέα και της τσέπης του εργολάβου. Οι υποδομές (κτίρια, μεταφορές κ.α.) όμως είναι εκείνες που διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά της ποιότητας ζωής των πολιτών. Και επειδή τα έργα υποδομής τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά την λειτουργία τους επιβαρύνουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον δεν νοείται αναπτυξιακή διαδικασία (είτε πράσινη είτε…κίτρινη) που να μην θέτει γενικό στόχο την ελαχιστοποίηση της επίδρασης στο περιβάλλον πράγμα που προφανώς δεν συμβαίνει στην παρούσα κοινωνική θέσπιση.
Η επιτυχία του ολοκληρωμένου σχεδιασμού (σχ.2) εξαρτάται κυρίως από την ευρηματικότητα κατά την εκπόνηση του και εφαρμόζεται κατά περίπτωση (Ελληνική ιδιαιτερότητα). Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις και η μεταφορά επιτυχημένων παραδειγμάτων από άλλες Ευρωπα’ι’κές χώρες, πράγμα που προσπαθεί να εφαρμόσει η τεμπέλικη και δύσκαμπτη δημόσια διοίκηση στη χώρα μας, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί μπορεί να διογκώσει τα προβλήματα αντί να τα επιλύσει. Δεν μπορείς να εφαρμόζεις ποδηλατοδρόμους, όπως έκανε ο Δήμος Θεσ/νικης, και να περιορίζεις το πλάτος του δρόμου, σε οδικές αρτηρίες που αδυνατούν να απορροφήσουν την κυκλοφοριακή κίνηση όχι μόνο σε ώρα αιχμής αλλά και σε ορθή λειτουργία… Ίσως χαροποιείς κάποιους ποδηλάτες αλλά επιβαρύνεις το ήδη κορεσμένο κυκλοφορικό δίκτυο. Μπορείς να εφαρμόσεις επιτυχώς δίκτυο ποδηλατοδρόμων σε συνδυασμό με δίκτυο ελεύθερων χώρων και ευέλικτων Μέσων Μεταφοράς ( μετρό, τραμ κ.α.). Ούτε μπορείς να επιβαρύνεις με αυξημένα τέλη κυκλοφορίας την ήδη πανάκριβη στη χώρα μας συντήρηση ενός αυτοκινήτου που χρησιμοποιείται, λόγω παλαιότητας, από αρκετούς σαν είδος πρώτης ανάγκης και όχι πολυτελείας. Στην Ευρώπη ο στόλος των οχημάτων ανανεώνεται επειδή υπάρχει σωστή πολιτική προσέγγιση στην αγορά αυτοκινήτου. (Με ποια λογική εφαρμόζεις περιοριστικά μέτρα για την κίνηση των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όταν επιτρέπεις την χρήση πετρελαίου σε ταξί και λεωφορεία ;…).
Το καπιταλιστικό σύστημα έχει ιδιότητες χαμαιλέοντα. Μπορεί να απορροφά, να προσαρμόζει και να προσαρμόζεται σε κάθε δραστηριότητα που τολμά να αμφισβητήσει ή να μεταβάλλει την ισχύ του ώστε εξουσία και η κυριαρχία του στις παραγωγικές δυνάμεις να παραμένει σταθερή. Και σε περιπτώσεις κρίσεων, όπως αυτή που διανύουμε, δημιουργεί καινούργια δεδομένα στην αγορά με σκοπό την αύξηση των κερδών και την συσσώρευση κεφαλαίου. Ο εργαζόμενος θα καταπιέζεται το ίδιο είτε απασχολείται σε βιομηχανία ‘πράσινης-βιώσιμης’ ανάπτυξης είτε σε ρυπογόνα βιομηχανία περασμένων εποχών.
H βιωσιμότητα υπάρχει μονάχα ως σπέρμα, διότι ποτέ ως τώρα δεν πραγματοποιήθηκε όσο μπορεί να πραγματοποιηθεί και ο λόγος είναι ότι αναλύεται σε μία ερώτηση η οποία δεν αφορά τα γεγονότα και τις επιπτώσεις της ανάπτυξης αυτές καθ’ εαυτές αλλά ολόκληρο το κοινωνικό γίγνεσθαι και την σημασία του. Ολόκληρο το ‘φαντασιακό’ της κοινωνικής οργάνωσης. Η ερώτηση αυτή σε κοινωνικό πεδίο λέει: Είναι η κοινωνία μας, σωστή και δίκαια;…Και αν όχι τι είδους μέτρα (=νόμοι), μπορούμε να πάρουμε για να την κάνουμε ορθότερη και δικαιότερη;... Και σε ατομικό επίπεδο: Αυτό που σκέφτομαι για το περιβάλλον είναι αληθινό, υγιές και καλό για μένα;… Και πως μπορώ να γνωρίζω αν αυτό που είναι αληθινό, υγιές και καλό για μένα είναι αληθινό, υγιές και καλό για τον πλανήτη;…
Εγκαινιάζεται έτσι ένα νέο είδος κοινωνίας και ένα άλλο είδος ατόμου. Δημιουργεί συνειδητοποίηση απέναντι στις περιβαλλοντικές συνιστώσες και τους φυσικούς πόρους, συνειδητοποίηση που ενσαρκώνεται στην εθελούσια αποδοχή ορίων και στον περιορισμό των αναγκών (ένας ‘δημιουργικός’ και ελεγχόμενος περιορισμός της ατομικής ελευθερίας), αρχικά στον εσωτερικό ψυχισμό του καθενός και κατόπιν στην θεσπισμένη νομοτέλεια την πολιτείας. Αν ο καθένας δεν οριοθετήσει την θέση του στο περιβάλλον και την σχέση του με αυτό, ως άνθρωπος και ως πολίτης, συνειδησιακά και υποκειμενικά, κανένα περιβαλλοντικό νομοσχέδιο και καμία βιομηχανία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δεν θα τον πείσουν ποτέ να κάνει κάποιο βήμα ώστε να αλλάξει η εκφυλισμένη περιβαλλοντικά κατάσταση του πλανήτη.--

ΚΩΣΤΑΣ
http://tzibis.blogspot.com/