ΠΟΜΑΚΟΙ, ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΜΕΝ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΣΤΟΥΣ ΠΙΟ ΠΟΛΛΟΥΣ ΔΕ

"Παστάλιασμα καπνών"

Παιδί Πομάκων

Τη μονοτονία της άχαρης ζωής των γυναικών σπάζουν τα «μετζέ», τα περίφημα νυχτέρια του χωριού, οι καλύτερες ευκαιρίες για δουλειά, για διασκέδαση και για γάμπρισμα. Γίνονται συνήθως μέσα στους μήνες του Φθινοπώρου και του Χειμώνα, όταν επεξεργάζονται τον καπνό. Στους μετζέδες επίσης γνέθουν μαλλί, πλέκουν, κεντούν, κλπ. Στα νυχτέρια συγκεντρώνονται πολλές γυναίκες, κυρίως κορίτσια. Παίρνουν όμως μέρος σ’ αυτά και παληκάρια, μνηστήρες και υποψήφιοι των αρραβωνιασμένων και των ελεύθερων κοριτσιών.

Η ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΣΤΑ ΠΟΜΑΚΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ

Γεύμα σύγχρονης πομακικής οικογένειας

Η φιλοξενία στους Μουσουλμάνους Πομάκους θεωρείται θρησκευτική υποχρέωση και προσφέρεται μ’ ευχαρίστηση. Γενικά τους άνδρες περιποιείται ο άνδρας και τις γυναίκες η γυναίκα. Η γυναίκα δεν επιτρέπεται να καλωσορίζει τους ξένους αλλά μόνο τις ξένες γυναίκες, ενώ ο άνδρας μπορεί να καλωσορίζει τις ξένες γυναίκες. Με την εμφάνιση του ξένου οι γυναίκες αποτραβιούνται στην κουζίνα, ενώ ο άνδρας σπεύδει κοντά του, τον υποδέχεται και τον οδηγεί στο μουσαφίρ οντασί. Εκεί θα σερβίρουν στον ξένο να φάει και εκεί θα του στρώσουν να κοιμηθεί.

Είσοδος σπιτιού

ΠΟΜΑΚΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Σπίτια Πομάκων

Οι Πομάκοι τραγουδούν τα δικά τους τραγούδια. Τα δημοτικά τους τραγούδια που είναι βγαλμένα μέσα από την ψυχή τους και μιλούν στην ψυχή τους. Τα στιχούργησαν και τα μελοποίησαν οι Πομάκοι, λαϊκοί, ανώνυμοι, στιχουργοί και συνθέτες, που η συγκίνησή τους εναρμονιζόταν με τις χαρές και τις λύπες, με τις επιθυμίες και τα ιδανικά των ομοφύλων τους. Αρκετά από τα πομάκικα δημοτικά τραγούδια είναι ιστορικά και παραλλαγές. Πολλά τα τραγούδια του γάμου, τα νανουρίσματα, τα μοιρολόγια, τα τραγούδια της αγάπης.

Τα πομακικά τραγούδια είναι γνωστά κυρίως με τον πρώτο τους στίχο. Δεν έχουν συνήθως ομοιοκαταληξία. Οι στίχοι τους είναι οκτασύλλαβοι, δεκασύλλαβοι κλπ. Τα μέτρα των συλλαβών ποικίλουν. Βρίσκει όμως κανείς περισσότερο σ’ αυτά το τροχαϊκό και το ιαμβικό μέτρο. Δεν έχουν συνήθως ρεφρέν. Στο τέλος κάθε δίστιχου η φωνή σέρνεται χαρακτηριστικά (κορόνα). Τα πομάκικα δημοτικά τραγούδια είναι τραγούδια της παρέας και τα τραγουδούν οι Πομάκοι ατομικά ή ομαδικά. Πολλά όμως είναι και χορευτικά. Τα μουσικά τους όργανα είναι η πιστέλκα (φλογέρα), το σας (ένα είδος μπουζουκιού), και η γκάιντα. Σε πολλά από τα πομακικά τραγούδια, συναντούμε χαρακτηριστικούς συμβολισμούς: Το μαύρο πουλί συμβολίζει το κακό που έγινε ή πρόκειται να γίνει. Ο κούκος είναι μαντατοφόρος ευχάριστων γεγονότων, κάποτε και δυσάρεστων. Τα δέντρα ροδιά, μηλιά, κερασιά, συμβολίζουν όμορφα κορίτσια κ.λ.π .

ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Παλαιότερα η ενδυμασία των πομάκων ήταν έργο αποκλειστικά της γυναίκας και γινόταν από υλικά οικιακής κατασκευής και προέλευσης. Χρησιμοποιούσε το μαλλί από τα πρόβατα ή την κατσίκα, και με τις βελόνες (ίγλα) ή τον αργαλειό έφτιαχνε τα ενδύματα όλων των μελών της οικογένειας κι όλον ακόμα το ρουχισμό του σπιτιού. Με το πλέξιμο η πομάκισσα έφτιαχνε με τη μάλλινη κλωστή κάλτσες, τερλίκια, εσώρουχα, φανέλες, σκούφους κ.α. είδη ενδυμασίας. Υφαίνοντας πάλι στον αργαλειό έφτιαχνε τα μάλλινα εκείνα υφάσματα, λεπτά ή χονδρά αναλόγως, διαφορετικά για την ανδρική και την αγορίστικη φορεσιά, που βασικά της χρώματα ήταν το καφέ και το μαύρο. Για την κοριτσίστικη και γυναικεία ενδυμασία τα υφαντά ήταν λεπτότερα και ωραιότερα, με βασικά χρώματα το άσπρο, το καφέ και το μαύρο. Με την πάροδο του χρόνου, η πομάκισσα χρησιμοποίησε και βαμβακερές κλωστές, αγορασμένες απ’ το εμπόριο.