Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΜΟΥ...

ΑΠΟ ΤΟ http://eleftheriahtipota.blogspot.com/

Σοσιαλισμός, ελληνιστί κοινωνισμός.

Ο Σοσιαλισμός δεν ήταν ποτέ ένα ενιαίο σύνολο, καθορισμένο από κοινές αρχές, με πρόταγμα αποδεκτό από όλους και σύμπλευση απόψεων. Πολλές μορφές Σοσιαλισμού έχουν ανακύψει και υποστηριχθεί. Υπήρχαν και υπάρχουν ο Ουτοπικός Σοσιαλισμός, o Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός, ο Επιστημονικός Σοσιαλισμός (Μαρξισμός), ο Αναρχισμός (κοινοτικός, κομμουνιστικός, ομοσπονδιακός, συνδικαλιστικός, χριστιανικός κ.α.), ο Λενινισμός, ο Τροτσκισμός, η Σχολή Της Φρανκφούρτης, η Αυτονομία της Σχολής Καστοριάδη, ο Kομμουναλισμός του Μπούκτσιν κ.α. Αυτά τα ρεύματα έχουν διαδραματίσει το δικό τους ρόλο στην ιστορία διαφόρων κοινωνιών (μικρότερων ή μεγαλύτερων) και κρατών. Οδήγησαν ανθρώπους σε δρόμους αγωνίας και βασανισμών, σε μονοπάτια εγρήγορσης και προβληματισμού, έδωσαν χαρές και λύπες.

Ουσιαστικά, οι μορφές αυτές έχουν σχέση με τον τρόπο που επιλέγουν οι διαφορετικού τύπου σοσιαλιστές να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Ο Σοσιαλισμός - είτε ως ολική θεωρία είτε ως σύνολο επιμέρους ιδεολογικών αποχρώσεων - δίνει έμφαση στην κοινωνία ως όχημα κοινής πορείας και δημιουργίας κοινού μέλλοντος. Βέβαια, μια κοινωνία όπως η σημερινή, με κληρονομιά ένα κατακερματισμένο παρελθόν και με πιθανότερο μελλοντικό κληροδότημα το ατομικιστικό της παρόν, δεν μπορεί να εμπεριέχει "αισιόδοξη" ποιότητα ζώντων κυττάρων. Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί καν ως κοινωνία. Είναι σύμπλεγμα ατόμων και επιθυμιών χωρίς συνάφεια και προοπτική. Πρόκειται για μια εν δυνάμει κοινωνία, που ίσως καταφέρει σε άγνωστο χρόνο και τόπο να πραγματώσει την "αποστολή" της, με απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση να την αντιληφθεί πρώτα νοητικά και σε ένα δεύτερο χρόνο να τη "σαρκώσει". Και όταν μιλάω για αποστολή δεν εννοώ κάποια θεολογικής υφής μεταφυσική γέφυρα που θα θεώσει τον άνθρωπο και την κοινωνία του. Εννοώ αποστολή της κοινωνίας στα πλαίσια της απτής και ζώσας πραγματικότητας με στόχους καθαρά Ανθρώπινους.
Κάτω από τέτοιες συνθήκες, το έργο του Σοσιαλισμού αποκτά νέα Διάσταση ή ξαναποκτά τελικά το αρχικό του νόημα: Αμφισβήτηση και Ανθρωπισμός. Μιλάω για μια διαδικασία με σκοπό και στόχους, χωρίς όμως σίγουρη κατάληξη. Άλλωστε το ταξίδι και οι συνεπιβάτες έχουν σημασία…

Ως γνήσιο τέκνο του Διαφωτισμού, ο Σοσιαλισμός έχει στο επίκεντρό του τον Γήινο Άνθρωπο και όχι τον Άνθρωπο της Βασιλείας των Ουρανών. Ο Σοσιαλιστικός Άνθρωπος είναι ο Αναγεννημένος Άνθρωπος. Είναι ο Άνθρωπος που συθέμελα επιθυμεί την ανατροπή του αλλοτριωμένου εαυτού του και την επαναθεμελίωσή του στα πλαίσια του ουσιαστικού, στα πλαίσια της ελευθερίας.

Ο Σοσιαλισμός απαιτείται να συμβαδίσει με την εποχή του. Αυτό δε σημαίνει την απεμπόληση βασικών του αρχών, ώστε να φαίνεται ότι βαδίζει στην Πρωτοπορία της Σκέψης, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να πείσει την κοινωνία για τη συγχρονικότητά του. Ούτε βέβαια σημαίνει ότι πρέπει να οδηγηθεί στο Σοσιαλισμό τύπου Κ.Κ.Ε, στο Σοσιαλισμό δηλαδή που αναλώνεται στη στείρα αντιπαράθεση με την οικονομία της ελεύθερης αγοράς, χωρίς να ασχολείται με την επίδραση του Μαρξικού Εποικοδομήματος στον ψυχισμό του σύγχρονου ανθρώπου. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η αντίληψη περί Σοσιαλισμού αδικεί τη πλουραλιστικότητα σκέψης που ζητούν οι κάθε τύπου Σοσιαλιστές και κυρίως αδικεί- έτσι πιστεύω τουλάχιστον- τη σκέψη του Μαρξ.
Ο Σοσιαλισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνο Οικονομική θεωρία ή τουλάχιστον δεν πρέπει να προτάσσει πριν και πάνω από όλα τις Οικονομικές σχέσεις. Είναι πολύ σημαντικές, αλλά δεν είναι οι μοναδικές και η εμμονή σε αυτές αποστεώνει την ουσία του εγχειρήματος. Δεν δέχομαι δηλαδή στο σύνολό της την άποψη -πραγματική ή αποδιδόμενη στον Μαρξ- πως το οικονομικό Οικοδόμημα είναι αυτό που επιβάλλει τη μορφή του Εποικοδομήματος (πολιτισμός, ανθρώπινες σχέσεις κτλ). Με λίγα λόγια η οικονομική κατάσταση (Οικοδόμημα) καθορίζει την κοινωνική κατάσταση (Εποικοδόμημα), οι παραγωγικές σχέσεις είναι στο κέντρο και όλες οι υπόλοιπες ατομικές ή κοινωνικές ενέργειες γυρνούν σαν δορυφόροι γύρω τους. Όλα αυτά εξαρτώνται καταρχήν από το οικονομικό επίπεδο της κοινωνίας την οποία εξετάζουμε με εργαλείο το Μαρξισμό. Στη σύγχρονη κοινωνία, τουλάχιστον στη Δυτική, που οι παραγωγικές σχέσεις έχουν άλλη μορφή από την εποχή του Μαρξ, που οι συνθήκες εργασίας είναι διαφορετικές, που η εργατική τάξη δεν συνιστά ενιαίο μονοσήμαντο σύνολο, είναι λίγο δύσκολο να ισχύουν μόνο οι επισημάνσεις του Συγγραφέα του «Κεφαλαίου». Από τη άλλη, αν ο τρίτος κόσμος δεν αποκτήσει οικονομική αυτονομία, αλλά συνεχίσει να παραμένει υποχείριο του πρώτου ή του δεύτερου κόσμου, τότε κανένας Σοσιαλισμός πέραν του Οικονομικού, δεν μπορεί να καρποφορήσει σε αυτόν. Δεν μπορεί να απαιτήσει κανείς από κάποιον εξαθλιωμένο ή φτωχό να σκεφτεί κάτι παραπάνω από το στομάχι του. Εμείς όμως του Δυτικού κόσμου, του αναπτυσσόμενου ή αναπτυγμένου, δεν πρέπει να πάμε παραπέρα;
Πιστεύω λοιπόν πως η οικονομική πλευρά του Σοσιαλισμού είναι μονοδιάστατη και αδικεί το πλουραλιστικό πρόσωπό του. Δεν έχω διαβάσει ολόκληρη την εργογραφία του Μαρξ, αλλά στο βαθμό που τη γνωρίζω και επειδή κάθε ανθρώπινο έργο είναι ψηφίδα στο μωσαϊκό του περιβάλλοντος χωροχρόνου μέσα στον οποίο παίρνει σάρκα και οστά, νομίζω πως η θεωρία του είναι ένα πολύ καλό «όπλο» βαθιάς κοινωνιολογικής ανάλυσης, όμως δεν αποτελεί πανάκεια, όπως και μια καμία άλλη θεωρία άλλωστε.
Το ότι ο Μαρξικός Σοσιαλισμός έχει τον τίτλο «επιστημονικός», δεν σημαίνει πως αποτελεί επιστημονικό κλάδο, ούτε ας πούμε πως μπορεί να χρησιμοποιήσει την άμεση πειραματική μέθοδο για εξαγωγή συμπερασμάτων. Άλλωστε στις κοινωνικές επιστήμες, μόνο σε πειραματικό εργαστήριο μπορείς να εξετάσεις τα στοιχεία σου. Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να ωθήσεις ολόκληρη την κοινωνία ή ένα αριθμητικά σεβαστό κομμάτι της σε πράξεις βίας για να μπορέσεις να εξετάσεις το φαινόμενο της βίας. Έχεις όμως τη δυνατότητα να εξετάσεις τη βία στο εργαστήριο, ιχνογραφώντας μικρό αριθμό ατόμων και μετά από προσεκτικές στατιστικές αναλύσεις, να ανάγεις τα συμπεράσματά σου στο σύνολο της κοινωνίας.
Άρα, όσοι έχουν το λόγο του Μαρξ ως ευαγγέλιο, επιλέγουν αυτή τη στάση είτε για ψυχολογικούς λόγους, αφού είναι πολύ βολικό με έναν και μοναδικό οδηγό να ισχυρίζεσαι ότι επιλύεις τα κοινωνικά προβλήματα (βλέπε Κ.Κ.Ε.), είτε γιατί έχουν μια μεσσιανική αντίληψη επίλυσης των κοινωνικών φαινομένων, είτε ως συνδυασμό των παραπάνω. Αντιλαμβάνονται την κοινωνία, τον Καπιταλισμό και την εξέλιξή του, την επιρροή που άσκησε και συνεχίζει να ασκεί στο ανθρώπινο είδος, στον πολιτισμό του, στο φυσικό του περιβάλλον, μόνο μέσα από τα μάτια του Δικού τους Μαρξισμού.
Κατ΄ αυτούς αν λυθούν τα οικονομικά προβλήματα σε Ανατολή και Δύση, τότε όλοι θα είμαστε ευτυχισμένοι. Είναι λογικό λοιπόν, θεωρητικοί σαν τον Καστοριάδη, τον Μαρκούζε κ.α. να τίθενται στο περιθώριο από τους πούρους Μαρξιστές, και να κατηγορούνται ως επικριτές και αποδομητές της κληρονομιάς που άφησε ο Μαρξ.

Ο Σοσιαλισμός όμως έχει ευρύ και καθημερινό πρόσωπο. Είναι εκείνος που καλείται να πείσει το μικρο-στέλεχος των 2.000 ευρώ, ότι η ζωή δεν είναι το μεγάλο σπίτι και το πολυτελές αμάξι. Είναι Αυτός που θα του μιλήσει για το παιδί του που έχει ανάγκη περισσότερου χρόνου Μαζί του, που δεν θέλει κάποιο περίτεχνο και ακριβό παιχνίδι, που ζητάει επικοινωνία. Καλείται να του μιλήσει για όποιο θέμα η τρέχουσα ιδεολογία οικονομικού και κοινωνικού περιεχομένου δεν έχει να προτείνει κάτι άλλο, εκτός από επίπεδη διαχείριση και γκρίζο παρόν. Το έργο ίσως να φαίνεται δύσκολο, αλλά πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο.

Πέρα από όλα τα ρεύματα αυτής της θεωρίας και την ανικανότητα των τάσεων να ενωθούν προσδοκώντας το Σημαντικό, ένα από τα βασικά συστατικά του Σοσιαλιστικού Ανθρώπου, κατά τη γνώμη μου, είναι η Δυνατότητα Αμφισβήτησης. Αμφισβήτηση προς ό,τι πιστεύω, προς τη σιγουριά μου, προς την Απολυτοσύνη μου, προς την Απολυτοσύνη των Άλλων.
Αμφισβήτηση και ΕπαναΣύνθεση.

Τα δικά μου απόλυτα τώρα (κανείς δεν ξεφεύγει από το Απόλυτο της Σκέψης του):

Σοσιαλισμός χωρίς Αμφισβήτηση δεν είναι Σοσιαλισμός, είναι δωμάτιο χωρίς πόρτα. Είναι αναπνοή χωρίς επιλογή εκπνοής. Είμαι εγώ και ο εαυτός μου απέναντι στους άλλους. Είναι η παραδοχή μου πως τα ξέρω όλα και δε χρειάζομαι βοήθεια από κανέναν. Η Αμφισβήτηση σημαίνει Ελευθερία και Σύγκρουση με το Εγώ μου και τους άλλους.
Καταλαβαίνω πως ο,τιδήποτε κλειστό προσφέρει σιγουριά και ασφάλεια… δεν είναι δα και πολλά χρόνια που έπεσε το Ανατολικό Μπλόκ. Καταλαβαίνω πως δεν μπορεί να υπάρχει αιώνια αμφισβήτηση. Προφανώς είναι μια διαδικασία επίπονη και πολλές φορές ατελέσφορη. Όμως προσφέρει ανοιχτό πέλαγος, πολυτάραχο ταξίδι και ενδιαφέροντες συνεπιβάτες. Βέβαια σε ένα μεγάλο ταξίδι πηγαίνεις προετοιμασμένος. Ξέρεις από πριν πως θα πεινάσεις και θα διψάσεις, πως θα χρειαστείς ύπνο, πως κάποιες φορές θα αναζητήσεις τον εαυτό σου, ενώ κάποιες άλλες κουβέντα με το διπλανό σου.
Ο Σοσιαλιστής δεν ταξιδεύει χωρίς αποσκευές. Μέσα στο σάκο του μεταφέρει το έμπρακτο ενδιαφέρον του για τους συν-ταξιδευτές του, μέσα στη σκέψη του διαθέτει χώρο για όσους δεν τον ακολούθησαν ενώ «έδειχναν» να το ήθελαν, ακόμα και για όσους φοβούνται τη θάλασσα και προτιμούν στη σιγουριά της στεριάς.

Ο Ανθρωπισμός τελικά του Σοσιαλιστή είναι ό,τι τον κρατάει σταθερό και δυνατό στο μεγάλο ταξίδι της Αμφισβήτησης. Αν τον απολέσει, μετατρέπεται σε έναν Εγωκεντρικό Σκεπτικιστή που αμφισβητεί ακόμα και την αγάπη του προς τους Ανθρώπους.
Και τότε πια το ταξίδι σταματάει…