Στο άρθρο μου αυτό θα χρησιμοποιήσω τμήματα του άρθρου που έγραψα για την υδρογονοκίνηση, στοιχεία που αφορούν την κοστολόγηση και τιμολόγηση τεχνολογικών συστημάτων που για κάποιο λόγο αποκτούν - με κυβερνητική, συνήθως, απόφαση και εντολή - ύψιστη προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων και ορισμένες σκέψεις που μου έκανε την τιμή να συζητήσει μαζί μου ο κ. Διονύσης Χοϊδάς, ο οποίος διηύθυνε για λογαριασμό της Μototech το R&D Team, το μοναδικό σοβαρό περιοδικό που είχε απομείνει να σώζει ό,τι απέμεινε από το πάλαι ποτέ κύρος του αυτοκινητιστικού Τύπου στη χώρα μας. Έτσι, όσοι παρακολουθείτε συστηματικά το ιστολόγιό μου, μην απορήσετε αν σ'αυτό το άρθρο βρείτε ακόμη και παραγράφους ολόκληρες που τις έχετε ξαναδεί και θα παρακαλούσα να μην τις προσπεράσετε ως ήδη γνωστές.
Για άλλη μια φορά, θα μιλήσω ανοιχτά για οικολογική τρομολαγνεία, πολεμοκαπηλία και αισχροκέρδεια και θα υπενθυμίσω τον ορισμό που έδωσε στη στήλη "Knock Sensor" του περιοδικού R&D Team ο Διονύσης Χοϊδάς, στο τεύχος υπ. αριθμόν 9 (Νοέμβριος 2004):
Ο Πόλεμος είναι ένας καταπληκτικός τρόπος ώστε να απομυζώνται τα χρήματα των φορολογουμένων και να καταλήγουν στις τσέπες κάποιου λόμπι χωρίς κανείς να ζητά λογαριασμό.Γιατί όμως μιλάω για πόλεμο; Δώστε λίγο χρόνο και θα καταλάβετε. Φέρτε λίγο στο μυαλό σας την κατάσταση που έζησε ο πλανήτης με τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά και το θέατρο του παραλόγου στο οποίο παίζουν χρόνια τώρα η Ελλάδα και η Τουρκία, με σκηνοθέτη τις χώρες στις οποίες έχουν τις έδρες τους οι μεγαλύτερες "αμυντικές" βιομηχανίες και guest stars διάφορους τυχάρπαστους όπως οι εθνικισταράδες της Από-Πού-Κι-Ως-Πού-Μακεδονίας και οι απόγονοι των Αλβανών συμμάχων των ναζί που διεκδικούν... την Τσαμουριά. Έχουμε λοιπόν μια (εν πολλοίς κατασκευασμένη) διχόνοια μεταξύ δυο κρατών που συνορεύουν μεταξύ τους και, στο όνομα της "αποτροπής πλήγματος", της "εξασφάλισης της ισοδύναμης ανταπόδοσης" και άλλων βαρύγδουπων, όσων και ανόητων, όρων που επινοούν οι επιτελείς, δημιουργείται ένας πίθος των Δαναΐδων, στον οποίον κάθε χρόνο εξαφανίζονται παράλογα μεγάλα ποσοστά του ΑΕΠ κάθε εμπλεκόμενης χώρας για "αμυντικές δαπάνες". Μόνον ένας ηλίθιος, βεβαίως, ή ένα παπαγαλάκι των εισαγωγέων οπλικών συστημάτων θα τολμούσε να ισχυρισθεί ότι οι κανόνες της αγοράς οπλικών συστημάτων είναι οι ίδιοι με αυτούς του ελεύθερου ανταγωνισμού.
Ο πόλεμος μπορεί να κηρυχθεί ή/και διεξαχθεί και κατά οποιασδήποτε οντότητας ή οποιουδήποτε φαινομένου θα ήθελε η εκάστοτε κυβέρνηση ή το εκάστοτε λόμπι που επηρεάζει κυβερνήσεις. Τα τελευταία χρόνια, λ.χ., βαφτίστηκε "εχθρός" η υποβάθμιση του περιβάλλοντος - που αναντίρρητα είναι εχθρός όλου του πλανήτη - και κηρύχθηκε ο πόλεμος εναντίον της. Όπως συμβαίνει όμως πάντα στους πολέμους και έγραψα προηγουμένως, οι εξοπλιστικές δαπάνες υπόκεινται σε κανόνες εντελώς διαφορετικούς από αυτούς του ελεύθερου ανταγωνισμού. Αυτό σημαίνει ότι οι εξοπλισμοί αυτοί αποκτούν αυτομάτως - τι διάολο, σε πόλεμο είμαστε, άρα θα δώσουμε και το βρακί μας ακόμα - το δικαίωμα της απολύτως αυθαίρετης κοστολόγησής τους.
Αυτό ακριβώς έγινε με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες, από πολλά υποσχόμενο σύνολο τεχνολογιών για την παραγωγή ενέργειας με μικρότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον, κατήντησαν κρατικοδίαιτη ρεμούλα, όπως ακριβώς οι επιδοτήσεις στο βαμβάκι. Πριν από 30 χρόνια, οι ανεμογεννήτριες κόστιζαν 6000 ευρώ/kW, ενώ σήμερα, παρ'όλο που έγινε κάπως πιο μαζική η παραγωγή τους, το κόστος τους είναι 1500 ευρώ/kW. Είναι πηγή παραγωγής ενέργειας οι ανεμογεννήτριες; Μάλλον πηγή πλουτισμού με κρατικά και κοινοτικά κονδύλια για όσους τις εκμεταλλεύονται. Βεβαίως, κανείς δεν κάνει μια τόσο μεγάλη επένδυση "για τη φουκαριάρα τη μάνα του" και δεν κατηγορώ κάποιον επιχειρηματία που θέλει να βγάλει κέρδος από την επιχείρηση που στήνει. Το θέμα είναι ότι οι επιχειρήσεις αυτές απλώς παράγουν κέρδος για τους επενδυτές και τους κατασκευαστές και ανταποδίδουν ελάχιστα στο κοινωνικό σύνολο.
Όπως έγραψα και πριν, το κόστος μιας μέσης ανεμογεννήτριας σήμερα είναι περίπου 1500 ευρώ/kW. Βεβαίως, δεν φυσά πάντα, συνεπώς η μέση παραγωγή της είναι ένα ποσοστό της ονομαστικής της ισχύος. Έστω τώρα ότι κάποιος επενδυτής έστησε μια συστοιχία ανεμογεννητριών ισχύος 1000kW, η οποία κόστισε περίπου 1.5 εκατομμύριο ευρώ. Το "ενεργειακό" εισόδημα που θα αποφέρει σ'αυτόν η μονάδα θα είναι περίπου 30 ευρώ/ώρα. Δεν είναι κανένα σπουδαίο ποσόν: τόσα βγάζει κι ένας καλός "ιδιαιτερατζής" και δεν έχει κάνει κάποια σπουδαία επένδυση. Ξέρετε όμως, το "ψιλικοκό" δεν είναι το "ενεργειακό" εισόδημα, αλλά οι κρατικές επιδοτήσεις που αντιστοιχούν στην παραγόμενη (;) ενέργεια, η οποία υποτίθεται ότι μας γλιτώνει από τα καυσαέρια μιας "θερμικής" μονάδας. Θα παρατηρήσατε ότι έβαλα ερωτηματικό σε παρένθεση μετά τη λέξη "παραγόμενη". Γιατί; Θυμηθείτε ότι εδώ και καμιά εικοσαριά χρόνια οι ανεμογεννήτριες της Ικαρίας αυξάνονταν και πληθύνονταν, με τα δικά μας χρήματα πάντα, χωρίς να είναι συνδεδεμένες στο ηλεκτροδοτικό δίκτυο κι έτσι γυρνούσαν, αλλά χωρίς να προσφέρουν απολύτως τίποτα σ'αυτούς που τις χρυσοπλήρωσαν με τους φόρους τους.
Θα τολμήσω να στραφώ κατά των περισσοτέρων περιβαλλοντικών οργανώσεων, αν όχι όλων. Ακόμη κι αν η πλειοψηφία των μελών τους χαρακτηρίζεται από αγνές προθέσεις, οι περισσότεροι ή δεν έχουν την απαιτούμενη τεχνική κατάρτιση (και πολλοί δεν επιθυμούν να την αποκτήσουν, λόγω μιας ανόητης "οικο-θρησκοληψίας" ή του εξ ίσου ανόητου "αριστερού" λουδιτισμού που αντιμετωπίζει την τεχνολογία με το "ου Σατανά" της ανεκδιήγητης Ελένης Λουκά ή, για την περίπτωση των "αριστερών", με αναθεματισμούς κατά της "μπουρζουάδικης" και "καπιταλιστικής" τεχνολογίας) ή είναι άτομα που απλώς ακολουθούν κάποια υπαγορευόμενη γραμμή με συγκεκριμένη κατεύθυνση, η οποία δεν είναι πάντα η ωφέλιμη για τον πλανήτη, αλλά αυτή που εξυπηρετεί συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα. Έτσι, σε ό,τι αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γενικότερα και ειδικότερα τις ανεμογεννήτριες, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν αρχίσει πλέον να μοιάζουν περισσότερο με πλασιέ των διαφόρων επιχειρήσεων που πουλάνε υπερτιμολογημένα συστήματα παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας). Ας εξαιρέσω τα φωτοβολταϊκά, γιατί η τεράστια εξάπλωσή τους σε όλο τον κόσμο (βοήθησαν και οι ηλιακοί θερμοσίφωνες) συμπίεσε πολύ το κόστος. Εμείς, βεβαίως, ως ευαισθητοποιημένοι πολίτες, ζητούμε διεύρυνση της χρήσης ΑΠΕ, χωρίς όμως να βλέπουμε τι συμβαίνει πίσω από τις πλάτες μας. Τα δικά μας αιτήματα αξιοποιούνται τελικά από τα επιχειρηματικά λόμπι κι από διάφορους επενδυτές για να βγάζουν τεράστια κέρδη του αέρα, χωρίς να νιώθουν την παραμικρή υποχρέωση ή ανάγκη να προωθήσουν τεχνολογίες τέτοιες που να καταστήσουν τις ΑΠΕ προσιτές ώστε να μπορέσουν να καθιερωθούν - δηλαδή το κόστος της παραγόμενης ενέργειας να είναι συγκρίσιμο με αυτό του πετρελαίου ή του άνθρακα. Σημειωτέον ότι κάποιες δεκαετίες πριν, το "οικο"-επιχειρηματικό λόμπι έλεγε ότι οι ΑΠΕ θα γίνουν ανταγωνιστικές σε σχέση με το πετρέλαιο όταν αυτό ξεπεράσει τα $15/βαρέλι. Πέρυσι, το πετρέλαιο ξεπέρασε αρκετά τα $100/βαρέλι κι όμως, σε ό,τι αφορά κυρίως τις ανεμογεννήτριες, οι κρατικές επιδοτήσεις συνεχίζονται, ενώ θα έπρεπε να μην υφίστανται. Συνεχίζονται όμως, γιατί οι κυβερνήσεις φοβούνται την κατακραυγή των περιβαλλοντικών οργανώσεων (μερικές από τις οποίες δεν κάνουν καμία απολύτως πραγματική δουλειά, αλλά απλώς αποτελούν θέσεις βολέματος - σας αφήνω ως εργασία για το σπίτι να μελετήσετε το πώς και γιατί απονέμονται γαλάζιες σημαίες σε παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές χωρίς πρόσβαση σε βιολογικό καθαρισμό, με αμφίβολη διαχείριση απορριμμάτων και λυμάτων και με εξώφθαλμες παραβιάσεις της νομοθεσίας περί οικοδόμησης στον αιγιαλό) των οποίων οι εκπρόσωποι θα βγουν και θα αρχίσουν να ωρύονται για αδιαφορία της πολιτείας μπροστά στον (υπαρκτό) "εχθρό" που λέγεται φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Εδώ θα πω ότι σιχαίνομαι την ιδέα των επιδοτήσεων κάθε είδους. Και δεν είμαι ο μόνος. Δείτε τι έγινε με τις επιδοτήσεις για τους βαμβακοπαραγωγούς στην Ελλάδα. Μεγάλοι αριθμοί παραγωγών παγιδεύτηκαν (ή δέχθηκαν να παγιδευθούν) σε μια αδιέξοδη καλλιέργεια ενός προϊόντος που πλέον δεν έχει ζήτηση και οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι εταιρείες παραγωγής φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και (μεταλλαγμένων) σπόρων. Ενημέρωση και εκπαίδευση για τους αγρότες; Τι είναι αυτό; Τους πετάξανε εκεί πέρα τις επιδοτήσεις για να αποκοιμηθούν (όπως πετάμε σ'ένα σκύλο ένα κόκαλο και ησυχάζει), αυτοί, με τη σειρά τους, τα φάγανε στα επαρχιώτικα κωλάδικα και σκυλάδικα και "έχει ο (ανύπαρκτος, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα) Θεός". Εν τω μεταξύ, ο υδροφόρος ορίζοντας της Θεσσαλίας έχει υποβαθμιστεί απελπιστικά και το βαμβάκι, που παρουσιάστηκε ως... Ελντοράντο στους αγρότες, ουσιαστικά δεν έχει πλέον ζήτηση.
Οι επιδοτήσεις στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά χειραγώγηση της αγοράς σε οποιονδήποτε τομέα. Είναι κατάλυση της ελεύθερης αγοράς (στο όνομα της οποίας οι "κυβερνήσεις" κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στα κάθε λογής καρτέλ), είναι κατάλυση κι αυτής ακόμα της "δημοκρατίας". Ο λόγος είναι η ίδια η ύπαρξη των επιδοτήσεων, οι οποίες, βεβαίως, πάντα δίνονται στα "δικά μας παιδιά". Εν προκειμένω, για τις ΑΠΕ, η αδειοδότηση εγκατάστασης (η διαδικασία λήψης της οποίας χαρακτηρίζεται από έναν γραφειοκρατικό κυκεώνα, στον οποίον εμπλέκεται ακόμα και το εντόπιο ρασοφόρο κηφηναριό), ακριβώς επειδή συνδέεται με τις επιδοτήσεις, γίνεται όχι με βάση τα κριτήρια που αναφέρονται στα ενημερωτικά έντυπα, αλλά με κομματικά. Έτσι απονέμεται το δικαίωμα μεριδίου στο κομματικό φαγοπότι - συχνά, με αντάλλαγμα κάποιου είδους καταβολή στο κομματικό ταμείο. Γιατί νομίζετε ότι καθυστερούν τόσο πολύ οι διαδικασίες αδειοδοτήσεων για τις ΑΠΕ και μάλιστα παρεμποδίζονται συχνά-πυκνά από απίστευτους τύπους που με απίθανες δικαιολογίες (κόβει, λέει, το γάλα των αιγών από τις ανεμογεννήτριες ή παθαίνουν ψυχικό τσίου-τσίου τα πρόβατα όταν περνάνε κοντά από φωτοβολταϊκά) προσφεύγουν δικαστικά εναντίον των εγκαταστάσεων αυτών; Το γελοίον και τραγικόν συνάμα για το "κράτος" μας είναι ότι βρίσκονται δικαστές που, αντί να πετάξουν στα σκουπίδια τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών των απολύτως ανόητων προσφυγών, ταλαιπωρούν όποιον θέλει να επενδύσει σε ΑΠΕ και δεν έχει "δόντι".
Το έχω ξαναπεί ότι η βιομηχανία των μηχανημάτων ΑΠΕ (εν προκειμένω, η βιομηχανία των ανεμογεννητριών) υπερτιμολογεί ασύστολα τα προϊόντα της. Σιγά την "τεχνολογία" που ενσωματώνει ο μηχανισμός μιας ανεμογεννήτριας, ειδικά αν συγκριθεί με την τεχνολογία που ενσωματώνει ακόμα κι ένα "προλεταριακό" αυτοκίνητο της εποχής μας. Το αυτοκίνητο έχει επάνω του υπολογιστή που ελέγχει τον κινητήρα, τα φρένα, το σύστημα ελέγχου πρόσφυσης και ευστάθειας, το σύστημα διεύθυνσης κλπ. Ο κινητήρας ενός σημερινού αυτοκινήτου είναι - παρά τις τεράστιες παραχωρήσεις που γίνονται για διάφορους λόγους - αρκετά προηγμένος και φτιαγμένος έτσι ώστε να κινείται στα ανώτατα όρια της απόδοσης που προβλέπεται για τον κύκλο που χρησιμοποιεί (Otto, Diesel ή - για ορισμένα υβριδικά όπως το Toyota Prius - Atkinson). Έχει ένα σωρό στοιχεία εξοπλισμού που συμβάλλουν στην άνεση και στην ασφάλεια των επιβατών και συμμορφώνεται με ένα κάρο νομοθεσίες για την προστασία του περιβάλλοντος, την ενεργητική ασφάλεια (δηλαδή την ικανότητα αποφυγής ατυχήματος) και την παθητική ασφάλεια (δηλαδή την προστασία των επιβατών σε ενδεχόμενο ατύχημα). Κι όμως, τα περισσότερα αυτοκίνητα δεν κοστίζουν παραπάνω από 20-30 ευρώ το κιλό, μετά την καταβολή τελών κυκλοφορίας, τελών ταξινόμησης και με το κλειδί στο χέρι. Υψηλότερες τιμές μπορείτε να βρείτε στα ιχθυοπωλεία. Κι αν πάτε στα "προλεταριακά" αυτοκίνητα, εκεί πάμε στα 10 ευρώ το κιλό - τιμές κρεοπωλείου δηλαδή. Να δούμε λίγο και την τιμή σε σχέση με την αποδιδόμενη ισχύ; Έστω ένα αυτοκίνητο των 15 χιλιάδων ευρώ, του οποίου ο κινητήρας βγάζει περίπου 60 kW. Πόσο πάει το "μαλλί"; 25 ευρώ/kW! Και οι ανεμογεννήτριες; Εδώ έχουμε απλοϊκότατες κατασκευές, οι οποίες κοστίζουν 1500 ευρώ/kW. Γιατί; Μα, απλούστατα, γιατί η πολεμική και τρομολαγνική φιλολογία για τον (υπαρκτό) κίνδυνο για το περιβάλλον τις έχει αναγάγει στη συνείδηση του κόσμου σε οπλικά συστήματα - και αυτά κοστολογούνται και τιμολογούνται εντελώς ελεύθερα και πάντοτε πολύ περισσότερο απ'όσο πραγματικά αξίζουν. Βάλτε και τη χειραγώγηση του ανταγωνισμού και καταλαβαίνετε τι συμβαίνει.
Ή μήπως είναι τόσο πανάκριβα τα... υπερπροηγμένα υλικά που χρειάζονται για τις φτερωτές των ανεμογεννητριών; Αν μιλάμε για υαλονήματα (glassfibre), αυτά δεν είναι καν νέα τεχνολογία: ήδη από τη δεκαετία του '50 χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή αυτοκινήτων (π.χ. η πανάσχημη Daimler SP250, τα Jensen 541 & CV8, πάμπολλες Lotus - ήδη από την εποχή που ήταν φθηνά kit cars για συναρμολόγηση από τον αγοραστή - και πάμπολλα άλλα οχήματα, κυρίως χαμηλού κόστους ή χαμηλού βάρους). Ή τα ανθρακονήματα; Πόσα καγκουροδιακοσμητικά και "αεροδυναμικά βοηθήματα" πωλούνται σήμερα σε όλον τον κόσμο; Ούτε διαστημικής τεχνολογίας είναι πλέον αυτά τα υλικά ούτε τίποτα.
Ή μήπως οι πυλώνες για τη στήριξή τους είναι τίποτα το ασύλληπτα προηγμένο; Ακόμα κι αν κάποτε, πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια, η σχετική τεχνογνωσία ήταν πρωτοποριακή, αυτό έχει πάψει να ισχύει. Κι εδώ είναι που υπάρχει ένα - εν πολλοίς σκόπιμο - μπέρδεμα των βασικών οικονομικών εννοιών: "Κόστος" και "τιμή" είναι εντελώς διαφορετικές έννοιες και ο τρόπος υπολογισμού του κόστους μπορεί να παρουσιάζει τεράστιες διαφορές, ανάλογα με το σύστημα υπολογισμού. Σαφώς, βεβαίως, δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με τις αφελείς μεθόδους που εφαρμόζονταν στη δεκαετία του '60 και του '70, οι οποίες οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το αναξιόπιστο, επισφαλές και πανάκριβο διαστημικό λεωφορείο, που πετά με κόστος που φτάνει μέχρι και μισό δισεκατομμύριο δολλάρια ανά πτήση, θα ήταν... φθηνό.
Για να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα τώρα. Τιμή είναι το χρηματικό ποσό που ο αγοραστής πληρώνει στον πωλητή για ένα προϊόν που έχει παραγγείλει στο εργοστάσιο και μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από το πραγματικό κόστος κατασκευής του προϊόντος. Η τιμή ενός εμπορικού αγαθού καθορίζεται από την αγορά. Ένας πωλητής δε μπορεί να χρεώνει περισσότερα από όσα χρεώνουν οι ανταγωνιστές του για ένα σύστημα (εκτός, βεβαίως, αν υπεισέρχονται παράγοντες όπως "γόητρο", "κύρος", "ντιζάιν" κλπ που έχουν να κάνουν με τη μόδα - αλλά οι ανεμογεννήτριες δεν είναι ούτε ρολόγια ούτε τσάντες ούτε αυτοκίνητα) με δεδομένη δυνατότητα και αξιοπιστία, αν δεν θέλει να μείνει με απούλητο στοκ. Σε μια εμπορική (μη στρατιωτική) αγορά, το κόστος της πραγματικής παραγωγής του προϊόντος δεν έχει μεγάλη σχέση με την τιμή του προϊόντος.
Σε μια εμπορική αγορά, δηλαδή στην περίπτωση εμπορικών προϊόντων, το μεγαλύτερο μέρος του κόστους απορροφάται από την εταιρεία, η οποία μπορεί ακόμη και να δανειστεί γι'αυτόν το σκοπό. Μια άλλη μέθοδος είναι η συγκέντρωση κεφαλαίου με πώληση μετοχών σε επενδυτές. Το κόστος κατασκευής της πρώτης μονάδας είναι πολύ μεγάλο, αλλά μειώνεται καθώς η παραγωγή αυξάνεται χάρη σε δυο παράγοντες: την καμπύλη μάθησης (learning curve) και το ρυθμό παραγωγής (production rate). Η καμπύλη μάθησης είναι η διαδικασία στην οποία το κόστος ελαττώνεται καθώς κατασκευάζονται περισσότερες μονάδες του προϊόντος, γιατί αποκτώνται περισσότερες πληροφορίες, μειώνονται τα λάθη και αυξάνεται η αποτελεσματικότητα. Ποσοτικοποιήθηκε πρώτη φορά από τη φημισμένη Rand Corporation στη δεκαετία του '50, με βάση μελέτες παραγωγής χιλιάδων πολεμικών αεροσκαφών από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Πόλεμο της Κορέας. Καμπύλη 90% σημαίνει ότι το δεύτερο προϊόν που θα παραχθεί θα χρειαστεί το 90% των ωρών εργασίας του πρώτου, το τέταρτο το 90% του δεύτερου, το όγδοο το 90% του τέταρτου και καταλήγει σε μια "ασυμπτωτική αξία" (άντε, θυμηθείτε λίγο τα μαθηματικά της τρίτης λυκείου και τις εκθετικές και λογαριθμικές συναρτήσεις), ένα όριο που ΔΕΝ το φτάνουμε ποτέ και εκεί δε μπορεί πια να γίνει καμία βελτίωση.
Το κόστος επηρεάζεται, όπως είπαμε, και από το ρυθμό παραγωγής, δηλαδή από τον αριθμό των προϊόντων που κατασκευάζονται σε μια δεδομένη περίοδο ή, ορθότερα, στη μονάδα του χρόνου. Και εδώ, βεβαίως, υπάρχει ένα όριο ελαχίστου κόστους πέραν του οποίου δεν είναι δυνατή καμία περαιτέρω βελτίωση. Όσο περισσότερες μονάδες προϊόντος παράγονται όμως, τόσο μικρότερο γίνεται το κόστος της κάθε μιας. Βεβαίως, γνωρίζουμε ότι πολύπλοκα βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. αυτοκίνητα, αεροσκάφη, πλοία) αποτελούνται από εξαρτήματα που κατασκευάζονται από εξωτερικούς προμηθευτές ή υποσυμβαλλομένους ή υπεργολάβους (subcontractors). Αυτοί αναλαμβάνουν μέρος του σχεδιασμού/ανάπτυξης του προϊόντος (π.χ. το... "πρωτοποριακό" - αντιγραμμένο από τη Lancia Beta S4 του '85 - σύστημα Twincharger των κινητήρων TSi της VW/Audi/Seat/Skoda αναπτύχθηκε από τη BorgWarner, ενώ το εξάρι αυτόματο κιβώτιο που φοράνε ένα σωρό οχήματα σήμερα αναπτύχθηκε από την ιαπωνική Aisin). Βεβαίως, το κόστος και των εξωτερικών προμηθευτών μειώνεται και αυτό με τις ίδιες αρχές. Εδώ είναι που βοηθούν, βεβαίως, και οι οικονομίες κλίμακας και η χρήση των ίδιων βασικών εξαρτημάτων σε παρεμφερή/ομοειδή προϊόντα διαφόρων εταιρειών (π.χ. αυτό που γίνεται με το badge engineering των αυτοκινητοβιομηχανιών, που αγοράζεις Audi A3 κι από κάτω είναι - χωρίς ΚΑΜΙΑ αλλαγή - ένα VW Golf V ή ένα Seat Leon, αν θέλουμε να γίνουμε πολύ κακοί).
Έστω τώρα ότι μια βιομηχανία θέλει να πλασάρει ένα νέο προϊόν σε μια ανταγωνιστική αγορά, π.χ. στην αγορά επιβατηγών αεροσκαφών. Ο ανταγωνισμός ήδη πουλά οχήματα που έχουν "βγάλει" το κόστος τους εδώ και κάποια χρόνια και έχουν ήδη προχωρήσει αρκετά στην καμπύλη μάθησης. Το νέο προϊόν, διαθέτοντας - πιθανώς - καλύτερη τεχνολογία, θα είναι κατ'αρχήν φθηνότερο σε ό,τι αφορά την παραγωγή και τη λειτουργία του, αλλά, επειδή ο κατασκευαστής βρίσκεται ακόμη στην αρχή της καμπύλης μάθησης και ξεκινά με χαμηλότερη συχνότητα παραγωγής, αρχικά θα κοστίζει πολύ περισσότερο από τους ανταγωνιστές του, παρά το δυνητικά χαμηλότερο κόστος. Βεβαίως, ο κατασκευαστής του νέου μοντέλου δε θα μπορεί να πουλήσει αν η τιμή δεν είναι συγκρίσιμη εκείνης των ανταγωνιστών. Αυτό σημαίνει ότι αρχικά θα πρέπει να πουλά σε τιμή κάτω του κόστους. Με την πάροδο των ετών, το όχημα θα διανύει την καμπύλη μάθησης και ο ρυθμός παραγωγής θα αυξάνεται, ρίχνοντας το κόστος μονάδας. Κάποια στιγμή αυτό θα εξισωθεί με την τιμή πώλησης ("σημείο break-even"). Διατηρώντας την τιμή ίδια, αλλά με μειούμενο το κόστος, το προϊόν καθίσταται κερδοφόρο - κι αν παραμείνει στην παραγωγή για πολλά χρόνια, διατηρώντας καλές πωλήσεις και με το κόστος τελικά να φτάνει στην ελάχιστη δυνατή τιμή του, τότε είναι προφανές ότι το προϊόν καθίσταται εξόχως κερδοφόρο.
Η διαφορά αυτή μεταξύ εσόδων και εσόδων λογικά εξοφλεί το μη επαναλαμβανόμενο κόστος (δηλαδή το κόστος έρευνας και εξέλιξης) της επόμενης γενιάς προϊόντων, τα δάνεια και πιθανόν να καταβάλλεται στους μετόχους ως μέρισμα. Δεν θα πω ότι το μη επαναλαμβανόμενο κόστος αντισταθμίζεται όταν η διαδικασία φτάσει στο σημείο break-even, καθώς αυτό σπανίως συμβαίνει, γιατί υπάρχουν διάφορες μορφές κόστους, λογιστικοί κανόνες, εταιρείες που πουλάνε πολλά προϊόντα κλπ κι έτσι πιθανώς το κόστος ανάπτυξης να μπορούν να το απορροφήσουν οι ίδιες στην πορεία - όλα αυτά κάνουν το σημείο "break-even" να μην έχει πια σημασία. Και, βέβαια, υπάρχει και η γνωστή πια σε όλους μας "δημιουργική λογιστική".
Ακόμα και η καμπύλη μάθησης όμως ακυρώνεται, λόγω της εκτεταμένης χρήσης τεχνικών CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing), με εργαλειομηχανές ελεγχόμενες από υπολογιστές, οι οποίες υποκαθιστούν τη χειρωνακτική εργασία, καθώς οι μηχανές δε μαθαίνουν! Αν θέλετε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, σας παραπέμπω στο παράδειγμα του μαχητικού F-15 που, όταν ξεκίνησε η παραγωγή του με εργαλειομηχανές ελεγχόμενες από υπολογιστές, εξοικονόμησε μεν ώρες εργασίας, αλλά η μεταβολή του κόστους του κατά την πάροδο των ετών, καθώς κατασκευάζονταν περισσότερες μονάδες, αρνιόταν πεισματικά να ακολουθήσει την αναμενόμενη καμπύλη μάθησης.
Τώρα, ας δούμε έναν ακόμα λόγο που καθιστά τη βιομηχανία των ανεμογεννητριών ίδια με την καλοβολεμένη "αμυντική" βιομηχανία. Οι κυβερνήσεις δίνουν επιδοτήσεις για τις ΑΠΕ. Αυτό το ξέρουμε. Η τρομολαγνική δε ρητορεία όλου του "οικό-"επιχειρηματικού λόμπι, η οποία οδηγεί ακόμη και σε αστείες αποφάσεις, π.χ. στην... απαγόρευση των λαμπτήρων πυρακτώσεως χάριν των "οικολογικών" λαμπτήρων υδραργύρου (και μη μου πει κανείς ότι ο υδράργυρος είναι... ασφαλής για να τον έχουμε πάνω απ'τα κεφάλια μας και μάλιστα να υποχρεωνόμαστε ΔΙΑ ΝΟΜΟΥ γι'αυτό), κάνει τον - τρομοκρατημένο από τα εσχατολογικά σενάρια - κόσμο να αντιδρά σα να βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου. Εν προκειμένω, δέχεται αδιαμαρτύρητα να πληρώσει τα μαλλιοκέφαλά του για να κερδηθεί αυτός ο "πόλεμος" που υποκριτικά κηρύττουν οι κυβερνήσεις κατά της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Δε θα κάτσω εδώ ν'ασχοληθώ με γελοιότητες όπως το βιοντίζελ (τουλάχιστον 80% πετρέλαιο και το πολύ 20% "βιοκαύσιμο") ή τα υβριδικά αυτοκίνητα ή με τις ρεμουλαδόρικες αρπαχτές της Monsanto και των ομοίων της (παραγόμενη από μεταλλαγμένο καλαμπόκι βιοαιθανόλη), γιατί δεν ανήκουν στο θέμα μας.
Στις αμυντικές δαπάνες, οι κυβερνήσεις και οι χαρτογιακάδες/καραβανάδες των ενόπλων δυνάμεων πιστεύουν ότι κανένα υπάρχον οπλικό σύστημα δεν καλύπτει απόλυτα τις "ιδιαίτερες" απαιτήσεις τους κι έτσι ζητούν κάτι "ιδιαίτερο", που σημαίνει ότι το κράτος καταβάλλει το μη επαναλαμβανόμενο κόστος (σχεδίαση, ανάπτυξη, εργαλεία, επιμελητεία) ή μεγάλο μέρος αυτού. Σ'αυτό βοηθά πολύ και το γεγονός ότι οι πολιτικοί βλέπουν τη διαδικασία των εξοπλιστικών δαπανών με πολιτικά και όχι οικονομικά κριτήρια. Ειδικά η κυβέρνηση των ΗΠΑ πληρώνει κυριολεκτικά όσο-όσο, προκειμένου να πετύχει "καλή συμφωνία".
Ξέρετε πόσο βολικό έρχεται αυτό για τις "αμυντικές" βιομηχανίες; Δε διατρέχουν κανένα απολύτως ρίσκο, γιατί το μη επαναλαμβανόμενο κόστος καταβάλλεται από το κράτος. Και να ακυρωθεί το πρόγραμμα, χαμένοι θα βγουν οι φορολογούμενοι και κανένας άλλος. Βεβαίως, η κρατική ανάμειξη δημιουργεί καθυστερήσεις που αυξάνουν υπέρμετρα το κόστος - που πάλι καλύπτεται από το κράτος, δηλαδή από τους φορολογουμένους! Συνεπώς, το κόστος οποιουδήποτε οπλικού συστήματος (ή ακόμη και διαστημικού οχήματος) αναπτύσσεται για λογαριασμό κάποιας κυβέρνησης αποτελείται μόνον από το επαναλαμβανόμενο κόστος παραγωγής. Το μη επαναλαμβανόμενο κόστος το κατέβαλε ήδη ο φορολογούμενος.
Ποιος, όμως, θα τολμήσει, μεσούσης της ρητορείας για "κόκκινο κίνδυνο", "κίτρινο κίνδυνο", "πόλεμο κατά της τρομοκρατίας" ή, στα καθ'ημάς, "τουρκική απειλή" και δε συμμαζεύεται να πει ότι πληρώνουμε κερατιάτικα; Τα κόμματα εξουσίας; Μη φάτε, θα'χω γλαρόσουπα. Ο ΛΑ.Ο.Σ. (που μας καμώνεται τώρα ότι δεν είναι ακροδεξιός και εθνικιστικός); Ο ΣΥΡΙΖΑ μόνο μιλά γενικώς, αορίστως και χωρίς επιχειρήματα κατά των αμυντικών δαπανών εν γένει - με τον γνωστό, λαϊκίστικο, ηλίθιο και προδίδοντα απόλυτη ασχετοσύνη λόγο του. Μόνο που στα πλαίσια του... "αντιεθνικισμού" του επιδίδεται σε περιπαθείς περιπτύξεις με εθνικιστικές οργανώσεις γειτονικών χωρών, άρα η ρητορεία του χάνει κάθε ίχνος εγκυρότητας.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει τώρα με τις επιδοτήσεις των ΑΠΕ και δη των ανεμογεννητριών. Οι κυβερνήσεις πληρώνουν όσο-όσο, με τη μορφή επιδοτήσεων (που βέβαια καταλήγουν, όπως έγραψα πιο πριν, σε "ημετέρους", τις ΑΠΕ και δη τις ανεμογεννήτριες. Και μη μου μιλήσει κανείς για "επιδοτήσεις λόγω κινδύνου καταστροφής", γιατί αυτό είναι ένα από τα γελοιότερα επιχειρήματα που έχω ακούσει στη ζωή μου. Τι πιο εύκολο από το να καλυφθεί αυτός ο κίνδυνος από μια κρατικοδίαιτη ασφαλιστική εταιρεία που θα εισπράττει μέρος των επιδοτήσεων ως ασφάλιστρο, αντί να τσεπώνει την υπεραξία ο κάθε "ημέτερος" που αποφάσισε να γίνει "επιχειρηματίας ΑΠΕ";
Οι εταιρείες που παράγουν τις "βιομηχανικής κλίμακας" ανεμογεννήτριες (τις τόσο... εξωτικές και... πρωτοποριακές ανεμογεννήτριες) υπερτιμολογούν ασύστολα το προϊόν τους, γιατί ξέρουν ότι τα κερατιάτικα αυτά τα πληρώνει ο φορολογούμενος μέσω επιδοτήσεων, ενώ ο επενδυτής (που συχνά είναι "επενδυτής") δε χρειάζεται να βάλει δεκάρα από την τσέπη του, αρκεί να βρει τράπεζα να τον χρηματοδοτήσει. Αυτά είναι λεφτά για τα οποία κανείς δε ζητά λογοδοσία!
Με απλά λόγια, αν δεν υπήρχαν οι επιδοτήσεις, αλλά είχαμε ένα σωστό σύστημα αδειοδοτήσεων και χρηματοδοτήσεων, απαλλαγμένο από κομματικές αγκυλώσεις και τη μικροπρεπή διαφθορά των απανταχού βλαχοδημάρχων, κουτοπόνηρων ρασοφόρων κηφήνων και των υπό αυτών ελεγχόμενο εσμό ανδραπόδων, η αγορά των ΑΠΕ θα είχε απελευθερωθεί, οι τιμές τους θα είχαν αναγκαστικά μειωθεί τουλάχιστον κατά 60% και η Ελλάδα θα είχε ένα σωρό εγκαταστάσεις ΑΠΕ, οι οποίες θα καθιστούσαν επιτέλους περιττή τη χρήση του άνθρακα.
Αλλά ποιος θα τολμήσει να κόψει τις επιδοτήσεις; Εδώ για το βαμβάκι που έχει καταστρέψει το θεσσαλικό κάμπο δεν τολμάνε να τις κόψουν. Έτσι και διανοηθεί μια κυβέρνηση να κάνει πως κόβει τις επιδοτήσεις των ΑΠΕ, θα τρέξουν όλοι (και πρώτοι απ'όλους οι οικολογούντες) να διαμαρτυρηθούν ότι στρέφεται κατά του περιβάλλοντος. Αφήστε που έτσι ανοίγει πεδίο δόξης λαμπρόν για άλλες μορφές ρουσφετιών των βο(υ)λευτών...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου